Зошто тинејџерите одат на спиење подоцна: Одговорот лежи во нивната биологија
Од моментот кога ќе влезат во пубертет, тинејџерите честопати почнуваат да легнуваат подоцна, да се будат потешко и да се жалат дека „не им се спие“.
Иако родителите тоа го доживуваат како тврдоглавост или навика создадена од телефони, научниците нагласуваат: биолошкиот часовник кај тинејџерите навистина се менува.
Според педијатрите и експертите за сон, најголемиот дел тинејџери треба да спијат од 8 до 10 часа ноќе, бидејќи мозокот во овој период се развива интензивно, а телото минува низ значајни хормонски промени. Но клучното прашање е – кога точно треба да легнат?
Идеално време за спиење кај тинејџери
Ако училиштето започнува околу 7:30–8:00 часот, логичен пресмет е дека тинејџерот треба да биде во кревет меѓу 22:00 и 23:00 часот за да обезбеди доволно сон.
Меѓутоа, пубертетот го поместува нивниот „внатрешен часовник“ за околу два часа подоцна. Тоа значи дека телото на тинејџер природно почнува да лачи мелатонин – хормонот на спиење – дури околу 23:00 или полноќ, што го отежнува пораното заспивање.
Што се случува ако легнуваат доцна?
Недостатокот на сон кај тинејџерите води до:
-
намалена концентрација и слаби училишни резултати
-
поголема раздразливост и емоционална нестабилност
-
зголемен ризик од анксиозност и депресија
-
послаба физичка издржливост
-
послаба меморија и потешкотии во учење
Истражувањата покажуваат дека тинејџер со 6 часа сон функционира како возрасен кој не спиел 24 часа – што објаснува зошто се преморени дури и кога „мислат“ дека спиеле доволно.
Како родителите да помогнат?
Стручњаците препорачуваат неколку едноставни правила:
-
намалување на екрани најмалку еден час пред спиење
-
рутина: исто време за легнување секоја вечер
-
избегнување кофеин по 16 часот
-
умерена физичка активност преку ден
-
мирна атмосфера пред спиење – разговор, туширање, читање
Најсоодветното време за тинејџерите да одат во кревет е околу 22:30–23:00 часот, но со свест дека нивната биологија природно ги турка да заспијат подоцна. Затоа, клучот е во создавање здрави навики, а не во строга контрола. Добриот сон не е само одмор – тој е основа за здравје, учење и стабилен емоционален развој.
